Stopplaats 7 : Het overstromingsgebied Kleine Nete


STOPPLAATS 7 :  DE NETEVALLEI –OVERSTROMINGSGEBIED.

-Herentals is gelegen in het centrum van de Kempen. De hoogte van het gebied varieert tussen 17- en 40 meter boven zeeniveau. De stad is gelegen ten zuiden van de Kleine Nete en het noorden is vooral een bebost gebied. In het noorden vormt de Aa de grens met Poederlee. In het zuiden ligt de Wimp op de grens met Wiekevorst. Ten noorden van de Kleine Nete ligt de Kempische heuvelrug. Ten zuiden van Herentals loopt het kanaal Bocholt-Herentals dat hier in het Albertkanaal uitmondt. Ten noorden van Herentals liggen het Peertbos en het Koningsbos. Op de grens van Herentals met Lichtaart ligt het natuurgebied Snepkensvijver-Heiberg. Het gebied Hellekens, direct ten oosten van Herentals, is onderdeel van het grotere natuurgebied Olensbroek en Langendonk.

Vele vennen in de Kempen zijn ontstaan door turfwinning en ijzererts ontginning (in 19e eeuw)

-De wol- en lakennijverheid kende in de 15°eeuw in Herentals een grote bloei. Het water van de Kleine Nete en haar zijarmen werden gebruikt voor de productie ervan. Water was onmisbaar om laken te maken maar ook om energie op te wekken door middel van watermolens. Er werd dus een stuw gebouwd om het verval van de rivier te regelen. Deze stuw verhinderde echter dat vissen stroomopwaarts kunnen zwemmen om te paaien. Om dit te vermijden heeft men later in 20xx  in de stuw een omleiding met brede lage trappen gebouwd, een zogenaamde VISTRAP.  Meer dan 20 soorten vissen maken hier dankbaar gebruikt van.

-Herentals heeft onlangs subsidie ontvangen om extra oppervlakte aan natte natuur te creëren in de vallei van de Kleine Nete. Het project situeert zich in de Netevallei rond de site Le Paige. De naam “KROONWERK” verwijst naar de 3 bastions van de eeuwenoude vesten toen Herentals omgeven was door water. Grachten en wallen dienden toen als militaire verdediging van de stad en de bastions in het noorden fungeerden als een kroon op de stad, het ‘KROONWERK”. Het project plant om de vestenstructuur terug zichtbaar en leefbaar te maken. Ter hoogte van het kasteel Le Paige kan de site toch vernat worden door de vijver van het kasteel en de oude vestingsgrachten opnieuw aan te sluiten op de Kleine Nete.  Er wordt tevens onderzocht hoe dit alles kan worden ingezet voor een betere buffering van het hemelwater en een betere waterhuishouding in het gebied hetgeen kan bijdragen aan een sterkere biodiversiteit. Partners in dit project zijn Herentals als erfpachthouder en kerkfabriek OLV en Dekenaat Zuiderkempen.(bron omgeving.vlaanderen.be)

-Na de val van Antwerpen had ons leger zich teruggetrokken richting kust.  Bij het begin van de slag aan de IJzer werd Nieuwpoort verdedigd door Belgische troepen en 3 oorlogsbodems van de Britse marine die vanop zee de Duitsers voortdurend onder vuur hielden. Toch werd in het achterland nog hevig gevochten en dreigde de vijand  door onze linies te breken.

Eerst werd op 21 oktober 1914 de kreek van Nieuwdamme onder water gezet door schipper Hendrik Geeraert die de sluizen opendraaide. Het hele gebied van ten noordoosten van Nieuwpoort was zo voor de Duitsers onbereikbaar geworden. Dit was de eerste of kleine innudatie. Maar om de vijand het verder oprukken te beletten was er natuurlijk meer nodig en meer bepaald heel veel water. Echter de hele onderwaterzetting van gans de IJzervlakte was niet zo eenvoudig. Na raad en met medewerking van Karel Cogge, een opzichter van de waterwegen, werden eerst alle openingen in de spoorwegbermen dichtgemaakt en dan konden op de avond van 29/10/1914 alle schotten van het sluizencomplex aan de Ganzenpoort in Nieuwpoort bij vloed worden opengezet. Het zeewater kon zo ongehinderd de  poldervlakte van de IJzervlakte instromen. Bij eb werden de schotten terug gesloten zodat het water niet terug naar zee kon vloeien. Deze procedure werd een paar maal herhaald tot het gewenste resultaat was bereikt. De leiding van het Duitse leger dacht dat  al  het water afkomstig was van overvloedige regenval en door het vernielen ten gevolge van kanonvuur van kleinere afwateringsgrachten.  Vermoedelijk wisten ze niet de ware toedracht want er werd nooit ernstig getracht het sluizencomplex te Nieuwpoort  te veroveren dat gans de oorlog in Belgische handen bleef en het zo mogelijk maakte dat een, zij het heel klein, gedeelte van België onbezet vrij gebied bleef.

Overstromingsgebied – parrallel met inundatie van de IJzervlakte – strategisch middel om de opmars van een leger te stoppen, een moeilijk te overbruggen barriere tussen de strijdende legers te creëren