Klik op onderstaande knoppen om verder of terug te gaan naar de beschrijving van de andere stopplaatsen van de themawandeling :
STARTPLAATS : op de parking aan begin van de kruisweg op Kruisberg (Wijngaard 2 te Herentals)
WO1 – geschiedenis
VOORGESCHIEDENIS – Waarom, hoe en wanneer is de Eerste Wereldoorlog begonnen.
Duitsland werd pas een natie na de oorlog van 1870 met Frankrijk. De koning van Pruisen Willem I werd in Versailles tot Keizer van het verenigde Duitsland uitgeroepen. Door deze oorlog had Duitsland Elzas en Lotharingen ten koste van Frankrijk veroverd.
In Frankrijk werd de keizer Napoleon III afgezet en de nieuw republiek zon algauw op revanche. Het nieuwe grote Duitsland had deze oorlog wel gewonnen en was eindelijk één maar had de boot der kolonisatie in vergelijking met andere grootmachten gemist. Het had hierdoor minder toegang tot grondstoffen en afzetmarkten.
Frankrijk zorgde terug voor een goede verstandhouding met Groot-Brittannië (Entente Cordiale in 1904) en had een defensie pact (geheim verdrag 1894) met Rusland afgesloten. Door dit alles voelde Duitsland zich ingesloten en bedreigd.
In het oosten van Europa was het Ottomaanse rijk inmiddels verkruimeld met als gevolg een eerste Balkan oorlog in 1913 en het ontstaan van nieuwe landen.
Oostenrijk-Hongarije was in deze regio nog een, zij het tanende, grootmacht en kwam in conflict met Servië die onafhankelijkheid nastreefde. toen in Sarajevo (Bosnië) bij een staatsbezoek de Oostenrijkse troonopvolger Frans-Ferdinand en zijn echtgenote werden vermoord door anarchisten die ijverden voor een groot Servië (dit trouwens met een pistool FN gefabriceerd in Herstal-België).
Na een ultimatum dat voor Oostenrijk-Hongarije niet het gewenste resultaat had, verklaarde dit rijk de oorlog aan Servië. Dit betrok onafwendbaar andere grootmachten in het conflict. Rusland was een bondgenoot van Servië en Duitsland was op zijn beurt dan weer bondgenoot van Oostenrijk-Hongarije. Ook Frankrijk trad door zijn verdrag van Rusland in het strijdperk.
België was aanvankelijk neutraal, dit volgens het verdrag van Londen van 1839 dat eindelijk, na de afscheiding van Nederland in 1830, de onafhankelijkheid en neutraliteit van ons land vastlegde. De toenmalige grootmachten stelden zich hiervoor garant.
Duitsland had al snel na de oorlog van 1870 een nieuw aanvalsplan tegen Frankrijk ontwikkeld. Dit zogenaamd “Von Schlieffen-plan” voorzag in een soort sikkel beweging om Frankrijk via België binnen te vallen. Duitsland schond aldus het verdrag van Londen en alzo werd ook Groot-Brittannië en zijn overzeese gebieden, om “poor Little Belgium” bij te staan, betrokken partij.
Voor België begon de Eerste Wereldoorlog op 4 augustus 1914 toen Duitsland ons land binnenviel.
Ons leger was in vergelijking met onze buurlanden relatief klein en de uitrusting was verouderd. Lang vertrouwde ons land immers op de gegarandeerde neutraliteit. Door de in Europa groeiende spanningen werden er toch fortengordels opgericht en werd het systeem van “lotelingen” in 1909 afgeschaft en de dienstplicht ingevoerd.
Met de mobilisatie in 1914 werd getalsterkte van het leger opgevoerd van 65000-tot 190000 man. Dienstplichtigen kwamen nu dus uit alle lagen van de bevolking. Vroeger met het systeem van de lotelingen werd veelal de dienstplicht afgekocht en moesten zonen van de gegoede burgerrij niet dienen omdat ze iemand uit de armere klasse betaalden om in hun plaats te gaan. Na de mobilisatie diende jongere soldaten in het veldleger terwijl ouder opgeroepen klassen in de forten werden ingezet.
Aanvankelijk werd er hard gevochten aan de forten in Wallonië, vooral aan de vestingen Luik en Namen. Het Duitse leger voerde zeer zwaar geschut aan om deze in puin te schieten.
Nadien konden de Duitse legers doorstoten en werd getracht ze tegen te houden aan de Gete-linie met onder meer de slag bij Halen tot gevolg. Er volgden nog enkele uitvallen vanuit de fortengordel rond Antwerpen waarna het Duitse leger ook hier weer zijn zwaar geschut inzette en het Belgische leger dwong met een pontonbrug de Schelde over te steken om zich richting kust terug te trekken.
Uiteindelijk kon door de onderwaterzetting van de IJzervlakte de Duitse pletwals voor 4 jaar gestopt worden.
Erfgoed – de kruisweg op Kruisberg
De oudste kruisweg van België (sinds 1460) bevindt zich in de prachtige natuur langs een trapsgewijze zandweg omzoomd door oude beukenbomen op een zandberg van de Kempense Heuvelrug. Deze heuvel noemt men ‘Kruisberg’ omdat langs het opklimmend wandelpad van de kruisweg er 14 bidkapelletjes of staties staan waarin het lijdensverhaal van Jezus Christus in halfverheven witte plaasteren taferelen is voorgesteld. De kruisweg is sinds 2004 beschermd als monument.
De kruisweg werd opgericht door een minderbroeder die rond de jaren 1460 een pelgrimstocht naar de heilige stad Jeruzalem in Palestina (nu Israël) had gedaan. De heuvelrug in Herentals geleek volgens hem sterk op de Calvarieberg in Jeruzalem waar Jezus 2000 jaar geleden aan het kruis stierf. Zo kwam er later (vóór 1554) een kapel op de top van de Kruisberg.
De kruisweg bestaat sedert zijn herinrichting in 1837 uit twaalf kleine kapelletjes (staties) en twee grote kapellen: de H. Kruiskapel en de H. Grafkapel.
Achter het tralievensters van een statiekapelletje staat telkens een ander tafereel van het lijdensverhaal afgebeeld:
- Jezus wordt ter dood veroordeeld. Romeins landvoogd Pontius Pilatus wast zijn handen in onschuld.
- Jezus neem het kruis op zijn schouders omringt door Romeinse soldaten
- Jezus valt voor de eerste maal onder het gewicht van het zware houten kruis
- Jezus ontmoet zijn moeder (Maria, Onze-Lieve-Vrouw)
- Simon van Cyrene help Jezus het zware kruis te dragen
- Veronica droogt het aangezicht van Jezus af met een doek
- Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis omringt door omstaanders
- Jezus stopt en troost de wenende vrouwen
- Jezus valt voor de derde maal
- Jezus wordt van zijn klederen beroofd
- Jezus wordt aan het kruis genageld
- Jezus sterft aan het kruis (H. Kruis kapel)
- Jezus wordt van het kruis afgenomen
- Jezus wordt in het graf gelegd (H. Graf kapel)
TRADITIES – Jaarlijkse boeteprocessie naar Kruisberg
Tot 1988 werd elk jaar op Goede Vrijdag (2 dagen voor het Paasfeest op zondag) een boeteprocessie gedaan naar Kruisberg. Als biddend werd de kruisweg in stoet afgewandeld voorafgegaan door de pastoor. Bij elke statie werd een deel van het lijdensverhaal voorgelezen en het Onze-Vader gebeden en een rozenkrans (10 Weesgegroeten).
Klik op onderstaande knoppen om verder of terug te gaan naar de beschrijving van de andere stopplaatsen van de themawandeling :