Goedemiddag Eerwaarde Zusters,
Vertegenwoordigers van de militaire overheden en hulpdiensten,
Vaderlandslievende Verenigingen en Vaandeldragers,
Herdenkers van onze oorlogen en strijdkrachten,
Collega’s van het College van Burgemeester en Schepenen en de gemeenteraad,
Beste Genodigden
en in het bijzonder: alle leerlingen van Wonderwijs,
Het is een drukke dag vandaag, en dat wordt het morgen ook nog. Dat is ook heel terecht. 80 jaar geleden werd Herentals bevrijd. We gaan langs heel veel plekken in Herentals, Noorderwijk en Morkhoven om dat te gedenken. We denken daarbij aan verschrikkelijke tijden, aan gruwelijke oorlogen, aan zinloos geweld, aan onverdraagzaamheid. Maar we versterken daarbij vooral de boodschap en het gevoel van dat nooit meer te willen.
En we vieren de vrede.
We gedenken vooral ook heel veel mensen die tijdens die verschrikkelijke periode gevochten hebben, vaak hun leven gegeven, voor vrede, vrijheid en verdraagzaamheid. Overal in het land, overal in de wereld, vinden we nog wel monumenten die ons daaraan doen terugdenken.
Ook in Herentals vinden we die, groot en klein. Bijvoorbeeld op de Molenvest, maar ook – soms stappen we er zelfs over – in onze eigen straten, met onze Struikelstenen waarmee we op een geluidloze manier “stil staan” bij wat er hier in Herentals ook is gebeurd, lang geleden, bij nacht en ontij.
Maar dit kleine monumentje is misschien wel het meest speciale. Ook hier gedenken we die verschrikkelijke oorlog, waar zelfs weeskinderen niet meer veilig waren voor oorlogsgeschut. We denken terug aan 80 jaar geleden.
Op 23 september 1944 kwamen de eerste bevrijders hier aan op de Grote Markt, en als ik de verhalen van mijn grootouders herinner, dan gaf dat een gevoel dat waarschijnlijk de meesten onder ons nooit zullen meemaken. Mijn vava zei me dat hij toen pas terug vrij kon ademen, dat hij meer dan 4 jaar een blok op zijn borstkas voelde. Maar toen kon hij “de lucht terug proeven”, zei hij.
Maar eigenlijk had die bevrijding toch nog een wrange smaak. Want een week voordien, op 15 september, vond hier een heel tragische gebeurtenis plaats. 6 meisjes tussen 7 en 11 jaar zijn hier gestorven. Zij konden dus niet meer vrij ademen.
Vanmiddag heeft de Historische Kring Herentaldum een uniek boekje gepresenteerd, en ik heb meteen daarin een dagboekfragment opgezocht. Een verslag van Hans Daniëls uit de Spekmolenstraat, hier vlakbij, van 15 september 1944. Ik deel dat graag met jullie.
Vrijdag 15 september 1944.
“’s Morgens is het kalm, het effect van gisteren: vier doden en verscheidene gewonden onder de burgers, voor de rest zijn er niet teveel stukken. De kerktoren vertoont een reeks gaten. Na de middag zijn er weer springgranaten, maar niet zo erg als gisteren. Toch zijn er meer doden en gewonden onder de kinderen van ’t weeshuis. Volgens de dokter, die het ons vertelde, is het gruwelijk om te zien.”
Maar toch leven die gesneuvelde kinderen verder. Het is dankzij dit kleine monument, maar vooral door jullie aanwezigheid, de aanwezigheid van verschillende leeftijden, en vooral de aanwezigheid van jullie, leerlingen en leeftijdsgenoten, dat die meisjes hier nog verder leven. Jullie doen hen verder ademen. De woorden van wijlen mijn grootvader, de overgrootvader van mijn zoon en jullie klasgenoot Cel uit het 5de leerjaar klinken hier dus door. We kunnen de lucht terug proeven. Dus wil ik jullie uit het diepst van mijn hart danken voor jullie aanwezigheid, maar ook vragen om hun verhalen te blijven vertellen, zodat iets wat we nooit mogen vergeten verder blijft leven.
En tegelijk vind ik het ook heel mooi en heel bijzonder wat jullie doen: jullie onderhouden hier dat monumentje voor die onschuldige kinderen, en dan kan je ook denken aan al jullie leeftijdsgenoten, in Oekraïne, in Gaza, Soedan, die dagelijks zoveel schrik hebben, en nog altijd niet vrij naar school kunnen gaan, spelen of zich amuseren. Op dit ogenblik zijn er maar liefst in 59 landen oorlogen of gewapende conflicten bezig. Je kan niet tellen hoeveel kinderen én andere mensen dagelijks in schrik leven.
We kunnen allemaal wel “Nooit meer Oorlog” willen in de hele wereld. Maar daar kunnen we hier in Herentals soms niks aan doen. Waar we wél iets aan kunnen doen, is voor vrede zorgen bij onszelf. In onze klas, bij ons thuis, in onze stad. Door verdraagzaam te zijn, en door mekaar graag te zien, en door die verschrikkelijke toestanden te herdenken. Door die kleine stapjes die jullie zetten, en door die zorg voor dat kleine monumentje hier, geven jullie in alle geval het goede voorbeeld aan heel veel volwassenen.
Het stadsbestuur bedankt jullie dus, maar ook iedereen die dit mogelijk maakt en hier aanwezig is: Brigade Piron 2.0, de NSB en de verschillende Vaderlandslievende Verenigingen, de Provinciecommandant, het 29ste Bataljon, de vzw Spearhead, en ook de zusters Franciscanessen.
Ik wens ieder van ons nog een leven vol herinnering.
Bart Michiels
Schepen van Welzijn, Zorg en Sociale Zaken, Gelijke Kansen en Internationale Samenwerking
Herentals, Besloten Hof
23 september 2024